काठमाडौँ । तेह्रथुमको चुहानडाँडामा विमानस्थल बनाउनका लागि एक अर्ब खर्च हुने अनुमान गरिएको छ। नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणकले संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमार्फत वन तथा वातावरण मन्त्रालयमा पेस गरेको चुहानडाँडा विमानस्थल निर्माण आयोजनाको वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन अध्ययन (ईआए) प्रतिवेदनले यस्तो उल्लेख गरेको हो।
प्रतिवेदन सार्वजनिक गर्दै वन तथा वातावरण मन्त्रालयले रायसुझाव समेत माग गरेको छ। उपयुक्त रायसुझावलाई कार्यान्वयनका क्रममा ध्यानमा राखिने मन्त्रालयले प्रष्ट पारेको छ। सुझाव दिनका लागि मन्त्रालयले ७ दिनको म्याद तोकेको छ। प्रतिवेदन पर्यटन मन्त्रालय, वन मन्त्रालय, संसद सचिवालय र जिविस तेह्रथुमका साथै आठराई गाउँपालिका कार्यालयलगायतबाट उतार गर्न सकिने जानकारी वन मन्त्रालयले दिएको छ।
कोशी प्रदेशको तेह्रथुम जिल्लाको आठराई गाउँपालिका वडा नम्बर ६ थुम्कीमा निर्माण हुने विमानस्थलले ११ हेक्टर जमिन उपयोग गर्नेछ। योमध्ये १.८३५ हेक्टर सामुदायिक वन क्षेत्र हो भने बाँकी नागरिकको स्वामित्त्वमा रहेको जमिन हो।
६४० मिटर लामो हुने यस विमानस्थलको धावनमार्गको चौडाइ २० मिटर हुने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। विमानस्थलको ट्याक्सी मार्ग ३० मिटर लामो र १५ मिटर चौडाइको हुनेछ। धावनमार्गको स्ट्रिप ७ सय मिटर लामो र चौडाइ ६० मिटरको हुने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। यस्तै विमानस्थलमा रहने एप्रोनको लम्बाई ६० मिटर र चौडाई ३० मिटरको हुनेछ।
विमानस्थलमा २ वटासम्म विमान पार्किङ गर्न सकिनेछ। सवारी साधन पार्किङका लागि १५ सय वर्गमिटर क्षेत्रफलमा संरचना बनाइने समेत प्रतिवेदनले उल्लेख गरेको छ। विमानस्थलमा धावनमार्गको दिशा उत्तर-पश्चिम र दक्षिणपूर्वको बन्नेछ।
विमानस्थलमा डीएचसी-६ ट्विनअटर, लेट-४१० र ड्रोनियर-२२८ वा सोसरहका साना विमानले उडान तथा अवतरण गर्न सक्नेछन्।
विमानस्थल निर्माण आयोजनाबाट आठराई गाउँपालिका वडा नंम्बर ६ का थुम्की र हाटडाँडाका बस्ती प्रभावित हुनेछन्। यस आयोजना प्रभावित बस्तीको जनसंख्या १०६ छ। प्रस्तावित आयोजनाको कारण आफ्नो जमिन वा आवास संरचनाहरुको क्षति हुन जाने घरधुरीको संख्या १४ छ। यीमध्ये ७ तामाङ, ६ लिम्बू र १ ब्राह्मण समुदायका घरधुरी हुन्।
विमानस्थल बनाउँदा कच्ची सडकमा तथा धुलो उड्ने ठाउँमा नियमित रुपमा दिनको ३ पटक पानी छर्किने व्यवस्था मिलाइने प्रतिवेदनमा भनिएको छ। यसका लागि १ लाख ९० हजार रुपैयाँ खर्च हुने अनुमान गरिएको छ।
विमानस्थल बनाउँदा ३१० रुख काट्न पर्ने प्रतिवेदनले उल्लेख गरेको छ। त्यसको सट्टामा १० गुणाको दरले ३१०० वटा विरुवा र १ हेक्टरको १६०० का दरले १.८३५ हेक्टर वनको जमिन वापत् २९३६ वटा गरी जम्मा ६०३६ वटा बिरुवा डिभिजन वन कार्यालय तेहथुमसंग समन्वय गरी शोधभर्ना वृक्षरोपण गरिने पनि प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।
रुखविरुवाको पाँच वर्षसम्म स्याहार, सम्भार र रेखदेख गर्न लाग्ने लागत समेतको मूल्याङ्कन गरी आवश्यक रकम डिभिजन वन कार्यालय, तेहथुमलाई हस्तान्तरण गरिनेछ। वन क्षेत्रको भू-उपयोग स्थायी रुपमा गरेबापत सट्टाभर्ना स्वरुप जग्गा उपलब्ध गराउनु पर्ने प्रावधान बमोजिम स्थायी रुपमा परिवर्तन हुने क्षेत्रफल भन्दा कम नहुने गरी यस यसको लागि छुट्याइएको रकम आयोजनाले सट्टाभर्ना स्वरुप जग्गा उपलब्ध गराउने छ। बिरुवा रोप्ने र हुर्काउने कामका लागि २५ लाख खर्च हुने अनुमान प्रतिवेदनले गरेको छ।
विमानस्थल बनाउन अधिग्रहण गरिने निजी जमिनको क्षतिपूर्तिका लागि १ करोड ७ लाख ९० हजार ८९० रुपैयाँ लाग्ने अनुमान छ। त्यसैगरी क्षति हुन जाने अन्नबालीको हकमा पनि १ वर्ष बराबरको अन्नबालीको रकम २ लाख ३५ हजार ५०० उपलब्ध गराइने प्राधिकरणले प्रस्ताव गरेको छ। अधिग्रहण गरिने आवासलगायतका अन्य संरचनाहरुको पुनर्वास तथा पुर्नस्थापनाको लागि ३२ लाख १० हजार क्षतिपूर्ति उपलब्ध गराउन प्रतिवेदनमा प्रस्ताव गरिएको छ।
विस्थापित घरधुरीहरुको पुर्नस्थापनाको लागि आठराई गाउँपालिकाको सहकार्य गरिने भनिएको छ। अधिग्रहण गरिने निजी आवास लगाएतका अन्य संरचनाहरु हटाउन तथा त्यसको ओसारपसारको लागि ३ लाख २१ हजार छुट्याइएको छ। आयोजनाको लागि घर समेत विस्थापित हुने र बसोवासको लागि अर्को घर नहुने प्रभावित ३ घरधुरीहरुको लागि ६ महिनासम्मको घरभाडाका रूपमा १ लाख ८० हजार दिन प्रस्ताव गरिएको छ। आयोजनास्थलमा रहेको शिव मन्दिरको स्थानान्तरण तथा पुनर्निर्माण र चिहान व्यवस्थापनका लागि ५ लाख छुट्याइएको छ।
स्थानीय जनसमुदायमा प्रत्यक्ष रुपमा विकासको अनुभूति गराउन आयोजना प्रस्तावकले आयोजना भित्र वनसम्बन्धी जनचेतना मूलक कार्यक्रम आयोजनाको रोजगारीमा संलग्न गराउन प्रविधिक शिक्षा सहयोग कार्यक्रम, खानेपानी व्यवस्थापनमा सहयोग जस्ता कार्यक्रमहरु संचालनमा ल्याउन सहयोग गर्नेसमेत प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। उक्त कार्यको लागि १० लाख सहयोग गर्ने प्रस्ताव गरिएको छ।
प्रस्तावित चुहानडाँडा विमानस्थल मौसमको अनुकुलताले गर्दा वर्षभर नै सञ्चालन गर्न सकिने देखिएको ईआईए प्रतिवेदनको निष्कर्ष छ। विमानस्थल बनेपछि स्थानीय जनसमुदायको जीवनस्तर उकास्न र आर्थिक उन्नतिमा टेवा पुग्ने प्रतिवेदनले उल्लेख गरेको छ।
विमानस्थल निर्माण तथा सञ्चालनको क्रममा भौतिक, जैविक, सामाजिक आर्थिक तथा सांस्कृतिक वातावरणमा पर्ने अधिकांश प्रभाव मुख्यतया अल्पकालीन भएको र निर्माण चरणमा मात्र देखिनेसमेत प्रतिवेदनले उल्लेख गरेको छ। यस्ता असर न्यूनीकरण गर्न सकिने भएकाले विमानस्थल निर्माण कार्य अघि बढाुनपर्ने प्राधिकरणको निष्कर्ष छ।
